Η Ελληνική γλώσσα,ένας μεγάλος θησαυρός

Γιατί μιλήσαμε τόσο ἐπαινετικά γιά τή γλώσσα μας; Μήπως εἴμαστε ἐθνικιστές; Γιατί κατέχει ξεχωριστή θέση ἀνάμεσα στίς 2.700 γλῶσσες τοῦ κόσμου; (…)
α. Τό ἀλφάβητο, ὅπως τό γνωρίζουμε σήμερα, εἶναι ἑλληνική δημιουργία! Οἱ Ἕλλη­νες γύρω στόν 10ο π.Χ. αἰώνα παίρνουν ἀπό τούς Φοί­νικες τή γραφή τους, πού τά σύμβολά της δήλωναν μόνο σύμφωνα. «Ἀλλά δέν στέκονται σ᾿ αὐτό. Ἐπινοοῦν γιά πρώτη φορά στήν ἱστορία τῆς γραφῆς τή δήλωση τῶν φω­νηέντων, αὐτῶν δηλαδή πού ἀποτελοῦν τή βάση τῆς συλλα­βῆς καί τῆς γλώσσας γενικότερα. Ἐπινοοῦν ἀκόμη μερικά σύμφωνα πού χρειάζονται στήν Ἑλληνική καί φτάνουν ἔτσι στή δημιουργία… τοῦ πρώτου ἀλφαβήτου, ὅπου κάθε γράμμα δηλώνει καί ἕναν φθόγγο… Ἡ ἐπινόηση αὐτή, καθόλου αὐτονόητη, κά­νει ὥστε τό ἀλφάβητο νά ἀναγνωρίζεται διεθνῶς ὡς ἑλληνι­κή δημιουργία, ὅσο καί ἄν τήν πρώτη ὕλη δανείστηκαν οἱ Ἕλληνες ἀπό ἄλλους». Ἄς σημειωθεῖ ἐπίσης ὅτι τό λεγόμενο λατινικό ἀλφάβητο εἶναι ἑλληνικό! Οἱ Ρωμαῖοι υἱοθέτησαν μιά μορφή - παραλλαγή ἑλληνικοῦ ἀλφαβήτου, τό χαλκιδικό τῆς Εὔβοιας, καί μέσῳ τῶν Ρωμαίων πέρασε σέ εὐρύτερη χρήση ἀνά τόν κόσμο!
β. Ἡ Ἑλληνική «ἀποτελεῖ μοναδικό παράδειγμα γλώσ­σας μέ ἀδιάσπαστη ἱστορική συνέχεια καί μέ τέτοια δομική καί λεξιλογική συνοχή, πού νά ἐπιτρέπει νά μιλᾶμε γιά μιά ἑνιαία ἑλληνική γλώσσα ἀπό τήν ἀρχαιότητα ἕως σήμερα. Μέ αὐτό ἐννοοῦμε ὅτι ὁ ἴδιος λαός, οἱ Ἕλληνες, στόν ἴδιο γε­ωγραφικό χῶρο, τήν Ἑλλάδα, χωρίς διακοπή, 40 αἰῶνες τώρα μιλάει καί γράφει – μέ τήν ἴδια γραφή (ἀπό τόν 8ο π.Χ. αἰώνα) καί τήν ἴδια ὀρθογραφία (ἀπό τό 400 π.Χ.) – τήν ἴδια γλώσσα… Μεταβολές… πραγματοποιήθηκαν πολλές. Ὡστόσο οὔτε ἡ δομική φυσιο­γνω­μία τῆς Ἑλληνικῆς οὔτε τό λεξιλόγιό της ἀλλοιώθηκαν τόσο πολύ, ὥστε νά μή γίνεται ἀντιληπτό ὅτι πρόκειται γιά τήν ἴδια γλώσσα». 4.000 χρόνια τώρα, ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες μιλᾶμε τήν ἴδια γλώσσα, καί 3.500 χρόνια τή γράφουμε!
γ. Ἡ Ἑλληνική εἶναι πολύ καλλιεργημένη γλώσσα. Ὅλες οἱ γλῶσσες εἶναι ἴσες μεταξύ τους ὡς πρός τήν ἱκανοποίηση τῶν ἀναγκῶν τῆς στοιχειώδους ἐπικοινωνίας. Κάποιες γλῶσσες ὅμως καλλιεργήθηκαν περισσότερο ἀπό τίς ἄλλες, διότι οἱ λαοί πού τίς μιλοῦσαν ἀνέπτυξαν ἀξιόλογο πολιτισμό, πού φυσικά ἐκφράστηκε στή γλώσσα τους.
Εἰδικά ἡ Ἑλληνική καλλιεργήθηκε σέ ὕψιστο βαθμό. Δυνατά πνεύματα τή χρησιμοποίη­σαν στίς λαμπρές δημιουργίες τους: ἐπική, λυρική, τραγική ποίηση, φυσικές ἐπιστῆμες, φι­λοσο­φία, ἱστοριογραφία, πολιτική, ἰατρική, γεωμετρία… Κατόπιν στήν ἐποχή τοῦ Βυζαντί­ου οἱ ἅγιοι Πατέρες τήν ἤδη τόσο καλλιεργημένη Ἑλληνική, πού τήν κατεἶχαν πολύ καλά, χρησιμοποίησαν γιά νά διατυ­πώσουν ὅσο ἦταν ἀνθρωπίνως δυνατόν τό μυστήριο τοῦ Θεοῦ, τά θεῖα δόγματα, λεπτές θεολογικές ἔννοιες – καί συνετέλεσαν καθοριστικά στή σύζευξη, στήν ἕνωση χριστιανισμοῦ καί ἑλληνισμοῦ. Παράλληλα ἡ βυζαντινή ὑμνογραφία ἔδωσε ἐξαιρετικά δείγματα τέχνης, ἐνῶ ἡ Ἑλληνική καλλιεργήθηκε καί μέ μή χριστιανικά ἔργα. Συνεχίζεται ἡ καλλιέρ­γεια μέ τό δημοτικό τραγούδι καί μέ ἄλλες ἐπώνυμες δημιουργίες μέχρι τίς ἡμέρες μας. Ἀπό τόν 8ο αἰ. π.Χ. (τότε χρονολογοῦνται τά ὁμηρικά ἔπη, Ἰλιάς καί Ὀδύσσεια, οἱ ἀρχαιότερες λογοτεχνικές συνθέσεις τῆς Ἑλλάδας ἀλλά καί τῆς Εὐρώπης) μέχρι σήμερα δέν ὑπάρχει οὔτε ἕνας αἰώνας τῆς ἑλληνικῆς ἱστορίας χωρίς λογοτεχνική - συγγραφική δημιουργία καί ἑπομένως καλλιέργεια τῆς γλώσσας. Καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσο πλούσια παράδοση ἔχει ἡ γλώσσα μας, καί σέ ἔκταση χρόνου καί κυρίως σέ ποιότητα.
δ. Ἡ Ἑλληνική εἶναι οἰκουμενική γλώσσα. Ἡ Ἑλληνική εἶναι ἡ πρώτη παγκόσμια γλώσσα (κάτι σάν τήν Ἀγγλική σήμερα)! Στά ἑλληνιστικά χρόνια (323-31 π.Χ.) χάρη στίς κατακτήσεις καί τήν πολιτιστική δράση τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου ἔγινε ἡ γλώσσα τῶν συναλλαγῶν πολλῶν λαῶν ἀπό τή Μέση Ἀνατολή μέχρι τή Βόρεια Ἀφρική καί τή Δυτική Εὐρώπη, τουλάχιστον μέχρι τή Ρώμη. Στά ρωμαϊκά χρόνια ἦταν ἡ κατ᾿ ἐξοχήν γλώσσα τῆς παιδείας στή Ρώμη. «Ἡ πνευματική κατάκτηση τῶν Ρωμαίων ἀπό τούς Ἕλληνες ἀποτελεῖ σημαντι­κό κατόρθωμα τῆς ἑλληνικῆς παιδείας καί ἴσως τό πιό καθοριστικό γεγονός γιά τήν περαιτέ­ρω πορεία τοῦ παγκόσμιου πολιτισμοῦ. Αὐτή εἶναι οὐσιαστικά ἡ χρονολογία τῆς διεθνοποίησης τῆς ἑλληνικῆς». Διότι μέσῳ τῶν Ρωμαίων γνώρισαν οἱ εὐρω­παϊκοί λαοί τόν ἑλληνικό πολιτισμό, καί μέ βάση αὐτόν δημιούργη­σαν τόν δικό τους. Οἱ ἴδιοι οἱ Εὐρωπαῖοι ἀναγνωρίζουν ὅτι ἡ βάση τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ βρίσκεται στήν Ἑλλάδα.
Ἐπίσης ἡ γλώσσα μας ἀποτελεῖ ἀνεξάντλητη πηγή γιά τή δημιουργία ὅρων τῆς διεθνοῦς ἐπιστημονικῆς ὁρολογίας καί γλώσσα πού ἔχει δανείσει πολλές λέξεις σέ ἄλλες γλῶσσες.
Τέλος σέ πολλά πανεπιστήμια στό ἐξωτερικό διδάσκεται ἡ ἑλληνική γλώσσα καί ὁ ἑλληνικός πολιτισμός: Ἀρχαῖοι Ἕλληνες κλασικοί, Ἕλληνες Πατέρες, ἡ Νέα Ἑλληνική! Οἱ καλύτερες ἐπιστημονικές ἐκδόσεις τῶν ἔργων τους, τά καλύτερα λεξικά καί ἄλλες μελέτες κατά κανόνα ἐκπονοῦνται ἀπό ξένους πού θαυμάζουν τόν πολιτισμό καί τή γλώσσα μας – αὐτόν πού ἐμεῖς δυστυχῶς δέν διδασκόμαστε ὅπως πρέπει – καί ἔχουν ἀφιερώσει τή ζωή τους στή μελέτη του!
ε. Ἡ ἑλληνική ἔχει ἕνα ἰδιαίτερο κύρος στόν χριστιανισμό. Ἡ μεγαλύτερη τιμή γιά τή γλώσσα μας, παιδιά, εἶναι ὅτι τήν ἐπέλεξε ὁ Θεός γιά νά διακονήσει στή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Ἡ Καινή Διαθήκη, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἔχει συγγραφεῖ πρωτοτύπως στήν Ἑλληνι­κή. Γιά τήν Παλαιά Διαθήκη, πού ἔχει γραφεῖ στήν Ἑβραϊκή, ἔχουμε τήν ἑλληνική μετάφρα­ση τῶν Ο´ (τῶν Ἑβδομήκοντα), πού ἐκπονήθηκε μέ θαυμαστό τρόπο καί τήν ὁποία ἡ Ἐκκλη­σία περιέβαλε μέ τό κύρος της: εἶναι τό ἐπίσημο ἐκκλησιαστικό κείμενο τῆς Παλαιᾶς Διαθή­κης, πού χρησιμοποιεῖται στή λατρεία καί ἔχει ἐγκριθεῖ γιά τήν προσωπι­κή μελέτη τῶν πιστῶν… Οἱ περισσότεροι ἀπό τούς μεγάλους Πατέρες, στούς ὁποίους ἀνατρέχουμε γιά νά μάθουμε ποιό εἶναι τό ὀρθόδοξο δόγμα καί ἦθος, ἔγρα­ψαν στήν Ἑλληνική. Ἡ κατεξοχήν γλώσσα τῆς λατρείας εἶναι ἡ Ἑλληνική: οἱ θεῖες Λειτουρ­γίες τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσο­στόμου καί τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, Ἀκολουθίες τοῦ νυ­χθημέρου (Ὄρθρος, Ἑσπερινός, Ἀπό­δειπνο…), βυζαντινή ὑμνογραφία… Τά ἄλλα ὀρθόδοξα ἔθνη αὐτά τά λειτουργικά κείμενα χρησιμοποιοῦν μεταφρασμένα στή γλώσσα τους.
στ. Ἡ ἑλληνική γλώσσα ἔχει κάποιες ἐκπληκτικές ἰδιότητες· γιά παράδειγμα:
Ø πλοῦτος λεξιλογίου: Εἶναι γνωστή ἡ ἔκφραση πού χρησιμοποιοῦν οἱ Ἀγγλοαμερικα­νοί ὅταν ψάχνουν νά βροῦν τήν κατάλληλη λέξη γιά κάποια ἔννοια: «Οἱ Ἕλληνες θά ἔχουν μιά λέξη γι’ αὐτό». Ἐπίσης ἄν τήν συγκρίνουμε γιά παράδειγμα μέ τήν Ἀγγλική, θά δοῦμε ὅτι ἐνῶ ἡ Ἀγγλική γλώσσα ἔχει 166.724 λεξίτυπους (σύμφωνα μέ τό ἀγγλικό λεξικό τοῦ Webster), γιά τήν Ἑλληνική ἤδη ἔχουν καταγραφεῖ περίπου 1.200.000 ἀντίστοιχοι λεξίτυ­ποι. Τό ἐντυπωσιακό αὐτό νούμερο προκύπτει ἀπό τό ἔγκριτο TLG (Θησαυρός Ἑλληνι­κῆς Γλώσσης), τό ὁποῖο ἀκόμη δέν ἔχει τελειώσει τήν καταγραφή ὅλων τῶν κειμένων καί συνεπῶς τό παραπάνω νούμερο ὁπωσδήποτε θά αὐξηθεῖ.
Ø ἀκριβολογία: Θά φέρουμε ἕνα παράδειγμα πάλι συγκρίνοντας μέ τά Ἀγγλικά. Στά ἀγγλικά τό ρῆμα καί τό οὐσιαστικό χρησιμοποιοῦν συχνά τήν ἴδια λέξη π.χ. drink πού σημαίνει ποτό καί πίνω. Συνεπῶς θά πρέπει νά διαβάσει κανείς ὅλη τήν φράση γιά νά καταλάβει τί σημαίνει ἡ λέξη. Ἀντιθέτως στά Ἑλληνικά θά πεῖς ποτό, πίνω, πιές καί μέ μιά λέξη δίνεις ἀκριβῶς νά καταλάβει ὁ ἄλλος τί ἐννοεῖς.
Ø κυριολεξία: Στήν ἑλληνική γλώσσα οὐσιαστικά δέν ὑπάρχουν συνώνυμα, καθώς ὅλες οἱ λέξεις ἔχουν λεπτές ἐννοιολογικές διαφορές μεταξύ τους. Γιά παράδειγμα ἡ λέξη «λωποδύτης» χρησιμοποιεῖται γι’ αὐτόν πού βυθίζει τό χέρι στά ροῦχα μας (λωπή=ἔνδυμα) καί μᾶς κλέβει κρυφά, ἐνῶ ὁ «ληστής» εἶναι αὐτός πού μᾶς κλέβει φανερά, μπροστά στά μάτια μας. Ἡ ἑλληνική γλώσσα διαχωρίζει ἐπίσης, διατηρώντας τό ἴδιο ριζικό θέμα, τό ἀτύχημα ἀπό τό δυστύχημα, τό συμφέρον ἀπό τό ἐνδιαφέρον κ.ο.κ.
Ø σοφία: Τό ἐκπληκτικό εἶναι ὅτι ἡ ἑλληνική γλώσσα μᾶς διδάσκει μέ τρόπο σοφό τί σημαίνει αὐτό πού λέμε, πῶς γράφεται σωστά κλπ. Γιά παράδειγμα βοηθός σημαίνει αὐτός πού στό κάλεσμα τρέχει (βοή=φωνή + θέω=τρέχω). Γενικῶς πρέπει νά ποῦμε ὅτι στήν ἑλληνική γλώσσα ἀπό τήν ἐτυμολογία μαθαίνουμε ὀρθογραφία καί τό ἀντίστροφο. Ἐπίσης ἡ ἑλληνική γλώσσα μᾶς μεταδίδει ἔννοιες ὑψηλές καί γι’ αὐτό π.χ. λέμε «ἄγαλμα», ἀπό τό ἀγάλλομαι (=εὐχαριστιέμαι), ἐπειδή χαιρόμαστε καί θαυμάζουμε τή θέα του. Ἀντίθετα οἱ Λατίνοι προτίμησαν γιά τό ἄγαλμα τήν λέξη statua, ἀπό τό ἑλληνικό «ἵστημι» (=στέκομαι), ἐπειδή στέκει ἀκίνητο. Ἀντιλαμβάνεστε τή διαφορά σέ φιλοσοφία;! Ἄλλο παράδειγμα: ἐνθουσιασμός < ἀρχ. «ἔνθους», δηλαδή ἔνθεος, αὐτός πού ἐμπνέεται ἀπό θεϊκή ἔκσταση. Ἀγωνιστής < ἀρχ. «ἀγών» (< «ἄγω»): συνάθροιση, συγκέντρωση προσώπων· ἐπεκτάθηκε στή συγκέντρωση γιά τή διεξαγωγή ἀθλητικῶν ἀγωνισμάτων καί γενικότερα στήν ἅμιλλα καί τόν ἀνταγωνισμό.